Malaking hamon umano sa kabataan ngayon kung paano malalaman ang "katotohanan" patungkol sa tunay na pangyayari sa likod ng makasaysayan at hanggang ngayo'y patuloy na pinag-uusapang unang EDSA People Power Revolution, na nagpatalsik at nagwakas sa mahabang panunungkulan ni dating Pangulong Ferdinand Marcos, Sr.

Marami-rami na ring mga pelikulang na-produce na tumatalakay sa panahong iyon na puwedeng panoorin sa kasalukuyan upang kahit paano'y magkaroon ng ideya sa mga pangyayari at ganap; ikaw na lamang ang magdedesisyon kung ano-ano ang mga paniniwalaan mo o hindi.

Narito ang ilan sa mga pelikulang maaaring saliksikin sa internet, i-download, at panoorin (puwede rin kung available na sa online streaming platforms):

Manila By Night (1980)

Atty. Jesus Falcis gigil sa pelikulang 'Ako Si Ninoy': 'Sayang pera. Mahal ang ticket'

Ang Manila By Night ay isang paglalakbay sa pamamagitan ng kinetic, kakaibang pag-ibig, droga, pagsasayaw, domestic abuse, mga sirang pangako at prostitusyon.

Orihinal na inilabas noong 1980 sa kasagsagan ng diktadurang Ferdinand Marcos, ang Manila By Night ay nahirapang maabot ang mga internasyonal na madla. Pagkatapos ng matinding censorship sa Pilipinas, na kinabibilangan ng pag-alis ng anumang pagbanggit sa Maynila (ang pelikula ay muling pinamagatang City After Dark), pagputol ng mahahabang eksena sa sex, at pagtanggi sa pelikula.

Sister Stella L. (1984)

Si Sister Stella Legaspi (Vilma Santos) ay isang madre na nasangkot sa labor strike matapos malaman ang pagpapabaya ng gobyerno sa mahihirap at uring manggagawa. Ang kanyang sinumpaang tungkulin na ipaglaban ang mga mahihirap ay naging kumplikado nang si Nick Fajardo (Jay Ilagan), ang kanyang kaibigang mamamahayag, ay pinahirapan at si Dencio (Tony Santos), isang pinuno ng unyon, ay kinidnap at pinatay.

A Dangerous Life (1988)

Ang plot nito ay tungkol sa lovelife ng isang American foreign correspondent sa panahong nanganganib nang patalsikin si Pangulong Marcos Sr. sa puwesto, pagpaslang kay dating Senador Ninoy Aquino, hanggang sa maganap na nga ang People Power. Tampok dito ang mga Pilipinong aktor at aktres na sina Tessie Tomas bilang dating Unang Ginang Imelda Marcos, Laurice Guillen bilang dating Pangulong Corazon Aquino, at Rustom Rustia bilang dating Pangulong Marcos.

Eskapo (1995)

Hango sa totoong kwento tungkol sa pagtakas nina Lopez at Osmeña mula sa kulungan noong panahon ng Martial Law. Sina Serge Osmeña (Richard Gomez) at Geny Lopez (Christopher de Leon) ay kabilang sa mga bilanggong pulitikal ng Rehimeng Marcos; sila ay maling inakusahan na may balak na patayin si Marcos. Halos isinuko ng angkan ni Osmeña at Lopez ang kanilang mga imperyo sa ekonomiya sa Rehimeng Marcos kapalit ng kalayaan ng kanilang anak ngunit walang resulta. Kaya, walang pagpipilian sina Osmeña at Lopez kundi ang magplano para sa kanilang mahusay na pagtakas.

Dekada '70 (2002)

Itinatanghal ng Star Cinema ang “Dekada ’70.” Isang pelikula na nagbigay representasyon sa Pilipinas sa madilim na panahon ng Martial Law. Ang kwento ay umiikot sa mag-asawang Julian (Christopher De Leon) at Amanda Bartolome (Vilma Santos), na may limang anak na lalaki na dumaan sa mga nakakakilabot na insidente kabilang ang maling pagkakulong, pagpatay, at pagkakanulo sa politika.

Sigwa (2010)

Si Dolly (Dawn Zulueta; mas batang kahalili: Megan Young), isang Fil-Am citizen, ay bumalik sa Pilipinas 35 taon matapos siyang i-deport, para hanapin ang kanyang anak. Noong 1970s, siya ay isang mamamahayag na naging aktibista na umibig kay Eddie (Allen Dizon). Iniwan ni Dolly ang kanyang anak sa pangangalaga ni Azon nang siya ay arestuhin sa isang raid dahil sa kanyang relasyon sa mga komunistang grupo. Napagtanto niya na marami ang nagbago sa Maynila, ngunit may mga bagay na nananatiling pareho, lalo na ang kalagayan ng masa.

Nakipag-ugnayan siyang muli sa kanyang mga kasamang aktibista at nakita kung ano ang nangyari sa kanila. Aktibista pa rin si Rading (Jim Pebanco; mas batang kahalili: Jay Aquitania). Sumali si Cita (Zsa Zsa Padilla; mas batang kahalili: Pauleen Luna) sa kilusang gerilya. Si Azon (Gina Alajar; mas batang kahalili: Lovi Poe), na brutal na ginahasa ng mga puwersa ng pulisya, ay sumilong sa isang malayong probinsya para makalimutan ang kanyang nakaraan. Ngunit si Oliver (Tirso Cruz III; mas batang kahalili: Marvin Agustin) ang naging presidential spokesperson ng administrasyong kinubkob ng kontrobersiya.

Barber’s Tales (2013)

Ang Barber’s Tales ay sinasabing isa sa ganapan sa panahon ng pagtatapos ng diktadurang Marcos, at nagsasalaysay ng kwento ng balo na si Marilou (Eugene Domingo) na nagmana ng nag-iisang barbershop ng bayan mula sa kanyang asawa — isang negosyo na ipinasa sa mga henerasyon ng lalaki sa pamilya ng kanyang asawa. Nang walang ibang paraan ng suporta, nag-ipon siya ng lakas ng loob na patakbuhin ang barbershop. Gaya ng inaasahan, nabigo siyang makaakit ng sinumang customer.

Ngunit ang isang nakaaantig na pagkilos ng kabaitan na ipinaabot niya kay Rosa (Sue Prado), isang ‘puta’ na nagtatrabaho sa brothel sa bayan, ay humantong sa isang hindi inaasahang pagkakataon. Si Rosa, na itinuturing ngayon na kaibigan si Marilou, ay hinimok ang kanyang mga kaibigang puta na pilitin ang kanilang mga lalaking kliyente na tumangkilik sa barberya ni Marilou. Ang mga lalaki ay walang pagpipilian kundi gawin ang nais ni Rosa dahil sa takot na ilantad ni Rosa ang kanilang pagtataksil sa kanilang mga asawa.

Mula sa Kung Ano ang Noon (2014)

Mga mahiwagang bagay ang nangyayari sa isang liblib na baryo sa Pilipinas noong 1972, nang isailalim ang bansa sa Martial Law sa pamamagitan ng Proclamation No. 1081. Naririnig ang mga panaghoy mula sa kagubatan, ang mga baka ay tinaga hanggang sa mamatay, ang isang lalaki ay natagpuang duguan hanggang sa kamatayan sa sangang-daan at ang mga bahay ay sinunog.

‘Mula sa Kung Ano ang Noon’ ay isang magandang alegorya. Ang mga pangyayaring nangyayari sa maliit na bayan, bagama’t tinukoy na parang nangyari ilang taon bago ang mga kaganapan sa panahon ng batas militar, ay sumasalamin sa malawak na kasaysayan ng Pilipinas bilang isang bansa. Mula sa nauugnay na koneksyon ng mga tao sa lupain hanggang sa mabagal ngunit tiyak na pagwawaldas ng koneksyon na iyon dahil sa banayad na pagpasok ng relihiyon at pulitika, ang nakakapangit na mga karanasan ng bayan ay pumupukaw ng isang tiyak na pakiramdam — kawalan ng ginhawa.

ML (2018)

Ang pelikula ay umiikot sa estudyanteng si Carlo (Tony Labrusca), isang pro-martial law millennial student, na nakapanayam ang retired Colonel Dela Cruz (Eddie Garcia) tungkol sa kaniyang karanasan at serbisyo sa nito ilalim ng rehimeng Marcos noong panahon ng martial law. Lingid sa kaalaman ni Carlo, ang colonel ay talagang delusional at psychopathic, at hinuli at pinahirapan nito ang mga estudyante, tulad ng ginawa niya sa mga aktibista noong 1970s.

The Kingmaker (2019)

Isang pambihirang pagsilip sa kontrobersyal na political career ni Imelda Marcos. Bilang dating unang ginang ng Pilipinas, mas kilala si Marcos sa kanyang marangyang pamumuhay, ngunit ang kanyang behind-the-scenes na impluwensya ng pagkapangulo ng kanyang asawa ang nagbunsod sa kanya sa pandaigdigang pampulitikang harapan. Isang paglalakbay sa mahabang kasaysayan ng katiwalian, pagmamalabis, at kalupitan ng pamilya Marcos.

Maid in Malacañang (2022)

Ang pelikulang ito ni Darryl Yap na ipinrodus ng Viva at VinCentiments ay kontrobersiyal sapagkat ito ang unang pagkakataong nagkaroon ng isang pelikulang tumatalakay sa point of view ng pamilya Marcos, hinggil sa mga kaganapan sa loob ng Palasyo bago ang pag-alis nila patungong Hawaii. Ang kuwento ay ipinadaan sa tatlong kasambahay na siyang nakasaksi sa lahat, na ginampanan nina Elizabeth Oropesa, Beverly Salviejo, at Karla Estrada. Ito rin ang pelikulang talagang dinagsa sa mga sinehan sa kalagitnaan ng paghupa ng pandemya. Nabuo rin ito matapos ang pagkapanalo ni Pangulong Ferdinand "Bongbong" Marcos, Jr. sa halalan. Ang gumanap na dating Pangulong Marcos ay si Cesar Montano, Ruffa Gutierrez bilang Imelda, Cristine Reyes bilang si Senadora Imee Marcos, Ella Cruz bilang Irene Marcos, at Diego Loyzaga bilang young Bongbong Marcos.

Katips (2022)

Bilang panapat daw sa "kasinungalingang" binuo ng MiM, gumawa ng isang pelikula ang award-winning na direktor-aktor sa entablado na si Atty. Vince Tañada, patungkol naman sa mga pang-aabuso at kaapihan sa mga estudyante at iba pang mga indibidwal na nagpapahayag ng kanilang pagbatikos at pagpuna sa rehimeng Marcos noong panahon ng martial law. Isa sa mga tampok dito ay ang aktor na si Jerome Ponce at ang FAMAS Best Supporting Actor na si Johnrey Rivas.

Ako Si Ninoy (2023)

Matapos ang Katips, muling naglabas ng pelikula si Tañada na pumapatungkol naman kay dating senador Ninoy Aquino gayundin ang pagiging "bayani ng lahat." Ang gumanap bilang Ninoy Aquino sa pelikula ay ang singer na si JL Labajo, na unang nakilala bilang contestant sa "The Voice Kids."

Ang problema, naglabas ng "bad review" ang kilalang Kakampink na si Atty. Jesus Falcis tungkol sa pelikula, isang araw pa lamang na napapanood ito sa mga sinehan. Wala pang update kung kasinlakas o nalagpasan ba nito ang kinita ng Katips.

Samantala, sa Marso 1, 2023 pa lamang mapapanood sa mga sinehan ang sagupaan sa takilya ng "Martyr or Murderer (MoM," ang sequel ng MiM na idinerehe ni Darryl Yap, at "Oras De Peligro" ni Joel Lamangan, na sinasabing maglalarawan naman sa mga nangyari noong martial law.

Hindi pa man napapanood ang MoM, naghahanda na rin si Yap para sa pangatlong pelikulang "Mabuhay Aloha Mabuhay (MaM)" na tatalakay naman sa "BBM era" hanggang sa matalo nito si dating Vice President Atty. Leni Robredo sa nagdaang halalan.