Sa desisyon ng Korte Suprema na may petsang Enero 28, 2021, kinumpirma ang mga abiso ng hindi pagtanggap ng Commission on Audit (COA) sa humigit-kumulang na P204.7 milyon na iginawad ng Philippine Health Insurance Corporation (Philhealth) sa mga opisyal at empleyado nito sa iba`t ibang mga uri ng benepisyo noong 2007 at 2008 - 13 hanggang 14 taon na ang nakalilipas.
Ang korte, sa pinagkaisahan ng desisyon na isinulat ni Justice Jean Paul B. Inting, ay nagsabi na ang mga opisyal ng Philhealth na inaprubahan ang pagbibigay ng mga benepisyo sa pera ay mananagot na ibalik ang P16.2 milyon. Inutusan din nito ang mga tumanggap ng iba pang mga halaga na i-refund ang mga ito “since it was erroneously given to and received by them.”
Ang mga halagang hindi pinayagan ng COAay kinabibilangan ng mga birthday gifts na may kabuuang P5.97 milyon; special benefit allowance, P8.7 milyon; nominal gift, P29.5 milyon; educational assistance, P49.28 milyon; project completion benefit, P4.98 milyon; payment of liability insurance premium para sa board of directors at officers, P638,000 milyon; corporate transition at achievement premium, P81.05 milyon; at medical mission critical allowance, P7.91 milyon.
Ang mga hindi pinayagan na pondo ay napag-alaman na naibigay nang walang pag-apruba mula sa Office of the President tulad ng hinihiling ng Memorandum Order No. 20 ng Hunyo, 2001, at Administrative Order No.103 ng Agosto 31, 2004. Ang pagbabayad ng liability insurance premiums para mga direktor at opisyal ng Philhealth ay ginanap din na lumalabag sa Republic Act 9184, ang Government Procurement Reform Act, at Government Procurement Policy Board Resolution No. 21-05.
Noong Hulyo 12, 2012, tinanggihan ng COACorporate Government Sector ang mga apela na inihain ng Philhealth; at noong Disyembre 27, 2016, binalewala ng pangunahing tanggapan ng COAang petition for review na isinampa ng Philhealth.
Sumang-ayon ang Korte Suprema sa Commission on Audit at sinabi na dapat na sundin ng Philhealth ang mga patakaran at patnubay na inisyu ng Office of the President sa pagbibigay ng karagdagang mga benepisyo ng tauhan.
Sa desisyon nito, iniutos ng Korte Suprema sa mga opisyal na nag-apruba ng mga benepisyo sa pera na ibalik ang P16.2 milyon. Inutusan din nito ang mga empleyado na ibalik ang halagang natanggap, “since it was erroneously given to them.”
Ito ang batas at dapat itong panatilihin. Ngunit maaaring gusto ng administrasyon na tulungan ang libu-libong maliliit na empleyado na nakatanggap ng mga benepisyo sa huling 13 hanggang 14 na taon mula sa educational, medical, birthday at iba pang mga regalong inaprubahan ng mga opisyal ng Philhealth. Ang maliliit na ordinaryong empleyado ay nagpapasalamat sa tulong na ito, lalo na ang tulong medikal at pang-edukasyon, na tila lehitimo noong panahong iyon.
Ang mga desisyon na ito ng lupon ng Philhealth ay idineklarang iligal. Tunay na malinaw ang batas - dapat ibalik ang pera. Ngunit napakaraming empleyado ang maaaring mangailangan ng tulong, na maaring ibigay ng administrasyong Duterte, na nakilalang maalalahanin para sa mga maliliit na taong nangangailangan, marahil sa isang espesyal na programa sa pagpapautang.
