Ang non-communicable diseases (NCDs) ay nagtala ng pito sa nangungunang 10 mga sanhi ng pagkamatay bago ang coronavirus pandemic, sinabi ng World Health Organization nitong Miyerkules, na ang sakit sa puso ay pumatay sa maraming tao kaysa dati.
Natuklasan sa bagong Global Health Estimates ng WHO, na nagdaragdag ng data sa 2019 sa mga istatistika simuls 2000, na ang mga tao ay nabubuhay ng mas mahaba - ngunit ang mga dagdag na taon ay hindi nangangahulugan na mabuhay sa mabuting kalusugan. Ipinakita mg pag-aaral, na naglalantad ng mga kalakaran sa huling dalawang dekada sa pagkamatay at morbidity na sanhi ng mga sakit at pinsala, na ang mga NCD ay binubuo lamang ng apat sa nangungunang 10 mga sanhi ng pagkamatay noong 2000, na tumataas hanggang pitong noong nakaraang taon.
Ang Covid-19 ay malamang na makilala sa nangungunang 10 sa 2020, sinabi ng mga opisyal ng WHO, na ang bilang ng mga namatay ay lagpas na sa 1.5 milyong marka nitong Disyembre 3.
Noong 2019, halos 55.4 milyong pagkamatay ang naitala sa buong mundo. Ang nangungunang 10 mga sanhi ng kamatayan ay umabot sa 55 porsyento ng mga nasawi. Nabibilang sila sa tatlong malawak na kategorya: cardiovascular, respiratory at neonatal. Ang nangungunang limang sanhi ng pagkamatay, sa pagkakasunud-sunod, ay sakit sa puso; stroke; chronic obstructive pulmonary disease; lower respiratory infections; at neonatal conditions.
Diabetes tumaas
Ang mga numero ay malinaw na binibigyang diin ang pangangailangan para sa isang mas pinaigting na pandaigdigan na pagtuon sa pag-iwas at paggamot ng mga sakit sa puso, cancer, diabetes at chronic respiratory diseases, pati na rin ang pagharap sa mga pinsala,” sinabi ng WHO sa isang pahayag. Ang sakit sa puso ay ang nangungunang sanhi ng pagkamatay sa buong mundo sa huling 20 taon.
“However, it is now killing more people than ever before,”sinabi ng WHO, na may siyam na milyong nasawi sa 2019 - tumaas ng dalawang milyon mula pa noong 2000. Ang sakit sa puso ay kumakatawan sa 16 porsyento ng kabuuang pagkamatay mula sa lahat ng mga sanhi, na ang stroke ay inaangkin ang 11 porsyento at chronic obstructive pulmonary disease na anim na porsyento. Ang diabetes ay pumasok sa nangungunang 10 mga sanhi ng pagkamatay kasunod ng 70 porsyento na pagtaas sa bilang ng mga namatay mula noong 2000.
Sinabi ni Bente Mikkelsen, ang pinuno ng NCD ng WHO, na kahit na natuklasan ang insulin halos 100 taon na ang nakakalipas, mas kaunti sa kalahati ng mga taong nangangailangan nito ang may access dito. “There is an urgency to act,” aniya sa reporters. Sinabi ni Mikkelsen na ang pinakamahusay na paraan upang maprotektahan ang mga tao laban sa mga kadahilanan sa peligro ng NCD ay “to increase the tax on tobacco and sugar-sweetened beverages” at iba pang unhealthy products.
“It’s also a very important way to increase the health budgets.” Ang NCDs kasama ay bumubuo sa 74 porsiyento ng mga pagkamatay da buong mundo nitong 2019. “We need to rapidly step up prevention, diagnosis and treatment of NCDs,” sinabi ni WHO director-general Tedros Adhanom Ghebreyesus.
HIV/AIDS, TB bumaba
Bumaba ang HIV/AIDS mula sa ikawalong nangungunang sanhi ng pagkamatay noong 2000 hanggang ika-19 noong 2019. Gayunpaman nananatili ito sa ikaapat na puwesto sa Africa, sa kabila ng bilang ng mga namatay sa kontinente na bumababa mula sa higit sa isang milyon hanggang 435,000 sa loob ng 20 taon.
Ang tuberculosis ay nahulog din mula sa pandaigdigang nangungunang 10, na bumababa mula sa ikapitong puwesto noong 2000 hanggang ika-13 noong nakaraang taon, salamat sa 30 porsyento na pagbawas sa mga pandaigdigang pagkamatay.
Natuklasan ng mga bagong pagtatantya na sa mga bansang may mababang kita, ang mga nakakahawang sakit ay mas mabigat ang tama, binubuo ng anim sa nangungunang 10 mga sanhi ng pagkamatay, kabilang ang malaria (pang-anim), tuberculosis (ikawalo) at HIV:AIDS (ikasiyam). Ang average life expectancy sa buong mundo ay higit sa 73 taon nitong 2019, kumpara sa halos 67 noong 2000, na may pinakamalaking pagtaas sa least-developed regions.
Gayunpaman, nagbabala si Bochen Cao, mula sa data and analytics department ng WHO, na ang healthy life expectancy ay hindi tumataas sa parehong antas. Sinabi ng NCD Alliance global partnership na ang ulat ay naglalarawan ng isang “devastating toll” sa buhay ng tao na maaaring mapigilan. Ang mga pamahalaan ay dapat na mamuhunan nang mas mahusay sa kalusugan, itaguyod ang malusog na pamumuhay at labanan ang mga kadahilanan sa peligro, sinabi ni chief executive Katie Dain
Ang paggulong ng diabetes ay isang “nakalulungkot na paglalarawan” ng kabiguang gawin ito, at “clearly untenable going forward”, sinabi niya.
Agence France-Presse
