NOONG Hulyo 6, 2019, inanunsyo ni Pangulong Rodrigo Duterte ang resulta ng kanyang pagpapagitna sa alitan sa speakership sa House of Representatives.

Binigyang diin niya na pumagitna lamang siya dahil ang mga kasapi ng bagong ika-18 Kongreso ay hindi makabuo ng kasunduan nang mag-isa at hiniling nila siya na tumulong bilang pinuno ng nangingibabaw na partido, ang PDP-Laban. Ang kanyang solusyon ay isang 15-21 na hatian ng termino sa speakership — ang unang 15 buwan para kay Alan Peter Cayetano ng Nacionalista Party at ang kasunod na 21 buwan para kay Lord Allan Velasco ng PDP-Laban.

Sa gayon ay sinimulan ni Cayetano ang speakership, inorganisa ang Kamara, pinunan ang maraming mahahalagang posisyon, kasama na ang 24 na 24 deputy speakers, ang chairmanship ng mga pangunahing komite - lahat ay may tauhan at pondo. Ang 15 buwan ni Cayetano ay malapit nang matapos sa Oktubre 14. Ngayon ay tila nasa likuran niya ang mga kongresista at natatakot si Velasco na baka hindi ibigay ni Cayetano ang puwesto ayon sa napagkasunduan.

Sa gayon ay tinawag muli si Pangulong Dutere upang mamagitan at sa isang pagpupulong nitong Martes sa Malakanyang kasama ang dalawang magkaribal, na ang bawat isa ay mayroong pitong kakampi, sinabi niya sa kanila na manatili sa orihinal na “gentlemen’s agreement.” Gayunpaman, nang sumunod na araw, inihayag ni Cayetano ang kanyang pagbibitiw bilang Speaker, nang hindi na hinintay ang Oktubre 14. Ito ay mabilis na sinundan ng voice vote ng mga miyembro ng Kamara na tinanggihan ang pagbibitiw, nang walang botong “nay”, isang pagpapakita ng bagong lakas ni Cayetano sa Kamara .

Ano na ngayon? Maaari nating tanungin ang mga ginoo at kababaihan ng Kamara. Maninindigan ba sila sa pinakabagong boto na ito, maliwanag na sumasalamin sa kakayahang pangasiwaan at kontrolin, suportado ng malalaking kapangyarihan at mapagkukunan ng opisina ng Speaker? Susundin ba nila ngayon ang panawagan sa kanila na igiit ang kalayaan na ito bilang mga miyembro ng House of Representatives?

O pipilitin ang realidad sa politika at makikita natin silang bumalik sa kanilang dating kalagayan ng gulo at muli ay sumang-ayon na tanggapin ang payo ni Pangulong Duterte? Pagkatapos ng lahat, sila ang orihinal na humiling sa kanya na tumulong at siya ay tumulong. Tatanggihan ba nila ngayon ang tulong na ibinigay sa anyo ng isang 15-21 kompromiso na kasunduan? Ipapahayag ba nila ngayon na sila ay isang independiyenteng katawan at dapat na makapagpasya?

Ang Oktubre 14 - ang petsa na dapat na ibigay ni Cayetano ang speakrship kay Velasco sa ilalim ng pormula sa pagbabahagi ni Duterte - ay 11 araw pa. Maaaring mangyari ang anuman sa pagitan ng ngayon at ng kritikal na petsa.

Nakataya ang prinsipyo ng kalayaan ng Kamara. Kung hindi ito maaaring gumawa ng sarili nitong independiyenteng desisyon sa pangunahing samahan nito, maaaring may mga katanungan tungkol sa kalayaan nito sa pagpapatibay ng mga batas ng bansa.