Pinagtibayni Pangulong Rodrigo Duterte, sa isang speech broadcast sa ika-75 sesyon ng United Nations General Assembly sa New York City noong Setyembre 27, ang mga pangako ng bansa sa Charter ng UN, sa UNConvention on the Law of the Sea, at sa Arbitral Award ng Hulyo 12, 2016.
Ang kanyang pahayag na nagpapatunay sa Arbitral Award ay kaagad na ikinalugod ng mga kritiko na naunang inakusahan siya ng pananatili ng malapit na ugnayan sa China sa kabila ng iginawad. “Alipin no more,” sabi ng isang senador sa isang tweet.
Sa totoo lang, ipinunto ng tagapagsalita ng pangulo na si Harry Roque, sinabi lamang ng Pangulo na ang Arbitral Ruling ay bahagi na ng pandaigdigang batas: “The award is now … beyond compromise and beyond the reach of passing governments to dilute, diminish, or abandon. We firmly reject attempts to undermine it.”
Napakaraming hindi pagkakaunawaan at maling kuru-kuro tungkol sa 2016 Arbitral Ruling. Nakatuon ito sa tatlong pangunahing mga puntos:
--- Nagpasiya ang arbitral court na ang China ay walang “historical rights” batay sa “nine-dash line” nito upang angkinin ang soberanya sa halos 90 porsyento ng South China Sea.
--- Sinabi nito na hindi ito magdedesisyon sa anumang katanungan ng soberanya sa teritoryo sa lupa at hindi maglilimita ng anumang hangganan ng dagat sa pagitan ng mga partido.
--- Ang Pilipinas ay mayroong “sovereign rights” sa mga mapagkukunan ng kabuhayan sa loob ng 12-milyang Exclusive Economic Zone (EEZ) at sa non-living resources ng continental shelf na ito. Nangangahulugan ito ng karapatang mangisda, magdebelop ng enerhiya mula sa tubig at hangin sa ibabaw ng EEZ, at mga mapagkukunan ng mineral sa lupa sa ilalim ng tubig ng EEZ. Sa gayon ang desisyon ng Arbitral Court ay tinanggihan ang pag-angkin ng China ng teritoryo sa South China Sea. Hindi ito pinasiyahan ang anumang paghahabol sa teritoryo ng ibang bansa.
Ang pagpapasya sa EEZ ng Pilipinas ay nasa karapatan na paunlarin ang mga mapagkukunan nito. Hindi ito isang pagpapasya sa pagpapatibay na bahagi ito bilang teritoryo ng Pilipinas.
Kaya’t tama si presidential spokesman Roque sa sinabi na “we have never changed our position on the South China Sea ruling.” Sinabi pa ni Secretary Foreign Secretary Teodoro Locsin Jr.: Si Pangulong Duterte ay hindi kailanman naging “alipin” ng China.
Ang talumpati ni Pangulong Duterte sa ika-75 na sesyon ng UNGeneral Assembly na pinanghahawakan ang desisyon ng Arbitral Court sa gayon ay muling pagdidiin sa posisyon na pinaninindigan niya mula sa simula - na habang hindi ito nagpasiya pabor sa anumang pag-aangkin ng teritoryo ng Pilipinas habang tinatanggihan ang nine-dash claim ng China, ang buong bagay ay bukas na ngayon sa negosasyon sa iba’t ibang mga bansa na may magkasalungat na mga pag-angkin sa South China Sea.
